Executieve Functies

Executieve Functies

Executieve functies zijn processen die zich in het hoofd afspelen bij het leren en werken en zijn de voorwaarden voor het leren en werken. Kinderen met zwakke executieve functies zullen vaak voor hun cognitie- en intelligentieniveau onderpresteren. Om dit op te vangen is het daarom van belang dat deze kinderen worden ondersteund in het ontwikkelen van hun executieve functies.

Over de samenstelling van de executieve functies zijn de meningen verdeeld. Grofweg kunnen we deze vaardigheden in drie grote groepen verdelen:
Aan het werk (blijven): Inhibitiecontrole, emotieregulatie, volgehouden aandacht, metacognitie, doelgericht doorzettingsvermogen en taakinitiatie.

Aan het werk (blijven): Inhibitiecontrole, emotieregulatie, volgehouden aandacht, metacognitie, doelgericht doorzettingsvermogen en taakinitiatie.

Hierbij gaat het vooral over zelfcontrole tijdens het werken. Door na te denken voordat je iets doet, (inhibitiecontrole) kan de situatie goed beoordeeld worden en het gedrag of het antwoord daarop worden aangepast. Ook de emotiecontrole heeft invloed op het gedrag: dit besef is belangrijk om gedrag te controleren. Bij het (zelfstandig) werken is het belangrijk dat er niet veel tijd verloren gaat aan het beginnen (taakinitiatie) en dat er tijdens het werk de aandacht bij het werk blijft en afleidingen worden genegeerd (inhibitiecontrole). Daarnaast moeten leerlingen hun doel voor ogen kunnen houden om (met tegenslagen te leren omgaan) niet bij een tegenslag te stoppen. Verder worden in deze groep functies gereflecteerd: hoe is er gewerkt en wat er is gedaan?
Hoe gaat het werken: Planning, organisatie, timemanagement

Hoe gaat het werken: Planning, organisatie, timemanagement

Dit zijn vaardigheden die op macro- en microniveau kunnen worden toegepast. Op macroniveau kan er gedacht worden aan het plannen van de week, het opruimen van de kamer of kast, etc. Op microniveau gaat het om het plannen van een opdracht of som en het organiseren van de informatie en gedachte.
Cognitieve processen: Werkgeheugen en flexibiliteit

Cognitieve processen: Werkgeheugen en flexibiliteit

Deze processen gaan om het vasthouden en verwerken van informatie tijdens het werken (werkgeheugen) en het wisselen tussen verschillende strategieën, regels en taken (flexibiliteit).
De ontwikkeling van de executieve functies

De ontwikkeling van de executieve functies

Iedereen is geboren met de potentie om executieve functies goed te ontwikkeling. Hoe deze functies zich uiteindelijk ontwikkelen hangen af van ervaringen in de kindertijd en adolescentie. Vooral de ontwikkeling die kinderen in hun vroege kinderjaren doormaken zijn belangrijke bouwstenen voor vaardigheden van later. De ontwikkeling van de executieve functies beginnen direct na de geboorte. Tussen het derde en vijfde levensjaar maakt de ontwikkeling een grote groei door. Na deze periode gaat deze groei, in mindere mate, door tot ongeveer een jaar of 29 waarna de executieve functies langzaam afzwakken. In principe heeft elke kind de mogelijkheid om executieve functies te ontwikkelen. Het verschil in de uiteindelijke ontwikkeling hangt van een aantal factoren af in de ontwikkeling van kinderen. Vaak kan er geen oorzaak voor de zwakke executieve functies gevonden worden. In sommige gevallen kan de oorzaak gevonden worden in (leer)problemen, zoals ASS, dyslexie of AD(H)D. Ook tegenslagen in de opvoeding en kindertijd, zoals het verliezen van een of beide ouders, verwaarlozing en misbruik, een chaotische en onvoorspelbare omgeving en behoren tot een lage sociaaleconomische klasse vergroten de kans op zwakkere executieve functies. Een regelmatige en voorspelbare opvoeding en een stimulerende omgeving hebben een positieve invloed op de ontwikkeling.
Bronnen:

Bronnen:

Center on the Developing Child at Harvard University. (2011). Building the Brain’s “Air Traffic Control” System: How Early Experiences Shape the Development of Executive Function. Opgehaald van Center of the developing child Harvard University: http://46y5eh11fhgw3ve3ytpwxt9r.wpengine.netdna-cdn.com/wp-content/uploads/2011/05/How-Early-Experiences-Shape-the-Development-of-Executive-Function.pdf Cooper-Kahn, J., & Foster, M. (2014). Een praktische gids voor leerkrachten Executieve Functies Versterken op School. Amsterdam: Hogrefe. Dawson, P., & Guare, R. (2010). Executieve functies bij kinderen en adolecenten, een praktische gids voor diagnose en interventie. Amsterdam: Hogrefe Uitgevers. Diamond, A. (2014, juli 07). Executive Functions . Opgehaald van NCBI.NIH: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4084861/ Kroesbergen, E. H., Ven, S. H., Kolkman, E., M., Luit. J. E, H. v., & Leseman, P. P. (2009). Executieve functies en de ontwikkeling van (voorbereidende) rekenvaardigheid. Opgehaald van pedagogischestudien.nl: http://pedagogischestudien.nl/download?type=document&identifier=616391